Ruhla can, ayri ayrı varlıklar ve olaylardır.
Can fizyolojik bir olaydır. Can hücrenin hareketini sağlar .
Ruh ise, fikir, duygu, irâde hayatı demektir.
Ruhlar ölmez ve yok olmaz. Amma canlar ölür ve yok olur.
Ahirette bu yok olan canlar dirilecek, ruhlar da bu dirilen canlarla
birleşecektir. Can’a suâl yoktur. Çünkü şuuru yoktur. Cesette Ruhun
durması için bir vasıtadır.

Hastalıklar bu cana arız olur.
Kader, Allah’ın takdir ve arzusudur.
Takdir, insanların akıl ve iradei cüz’iyyelerini şer veya hayır yolunda
kullanmalarından sonra başlar…

Ve kullanmayı değerlendirmek için yapılır. Allah’ın takdiri
mutlaktır. Ve hiç bir kayıt ve şarta tabi değildir. Şâyet bir kul, henüz büluğ
çağına gelmemiş,akıl ve iradei cüz’iyyesini hayır ve şer yolunda kullanmağa
başlamamış ise,Allah neyi takdir edecek,neyi değerlendirecektir.
Çocuk çağında ölenlerin masum sayılması, bir sorguya tabi
tutulmaması işte bu sebepdendir.

Büluğ çağında olan kula, Cenabı Allah’ın öğrenmek fırsatını vermesi
bir ikrâmdır. Ana ve babanın çocuklarına telkin yapıp, Dini
anlatmamaları bundan suç sayılmaktadır.
Alın yazısı demek, kulların iradei cüz’iyyelerini nasıl kullanacaklarını,
sonunun ne olacağını Allah’ın önceden bilmesidir.
Allah, ezeli de, hali de, ebed-i de bilir. Amma kullarının akıl ve
iradelerini serbestçe kullanmalarına da asla müdahale etmez. Müdahale
ettiği takdirde sorumluluk sebebi ortadan kalkar. Cennet ve Cehennem’in
mânası kalmaz.

Şimdi Muhiddin-i Arabî hazretlerinin izniyle ben söylüyorum:
Bunlara karşılık asrımızın ideolojileri madde ile ruhu birbirine
düşman yapıp çarpıştırma çarelerini aramaktadır. Yâni bu, Hakka isyandır.

Dünyada âhenksizliğin en önemli sebebi, Ruh il maddenin birbirine
düşman yapılmasından başka bir şey değildir.

DR.M.DERMAN (K.S)

MUHİDDİN-İ ARABÎ
HAZRETLERİNİN
MÜSLÜMANLARA NASİHATLARI